Akü ömrünü etkileyen Faktörler
1. Ortam ısısı
Akülerin kapasiteleri, 25°C ortam sıcaklığına göre ayarlandığı için, bu ısıdan sapmalar akünün performansını ve ömrünü
etkiler. 25°C’den ortalama olarak her 8.3°C ‘lik artış, akünün ömrünü %50 oranında azaltır.
2. Akü kimyası
UPS aküleri, elektro-kimyasal cihazlardır. Bunların depolama ve enerji verme yetenekleri zamanla azalır. Depolama, bakım ve kullanım için gerekli tüm talimatlara uyulsa bile belli bir kullanım süreleri dolmaktadır.
3. Deşarj döngüsü
Bir elektrik kesintisi sırasında UPS akü gücüne dayanarak çalışır ve daha sonra akü ilerideki bir kullanım için şarj edilir. Buna deşarj döngüsü denir. UPS kurulduğunda, akü sahip olması gereken kapasitenin %100’üne sahiptir. Ancak, her bir deşarj ve arkasından şarj olduğunda, akünün kullanım süresi azalır. Kimyasallar kullanım ömrünü dolduracak şekilde deforme olduğunca akü içerisindeki hücreler yetersiz kalır (istenilen süreyi verememeye başlar) ve akü değiştirilmelidir.
4. Bakım
UPS akülerin servisi ve bakımı, UPS’in güvenilir olması konusunda çok kritik bir öneme sahiptir. Periyodik önleyici bakım, gevşek bağlantıların önlenmesi, korozyonun temizlenmesi ile akünün çalışma ömrünü uzattığı gibi aynı zamanda verimli ömrünün sonuna yaklaşmış olan akülerin tespitini de mümkün kılmaktadır. Her ne kadar izoleli akülere “bakım gerektirmeyen akü” olarak bilinse de, bunlar yine de planlı bakım gerektirir. “Bakım gerektirmeyen” ifadesi, sadece sıvı eklemeye gerek olmadığı anlamına gelmektedir.
UPS akülerine bir bakış
1. Aküler neden bozulur?
Aküler bir çok nedenden dolayı bozulabilirler, fakat en yaygın nedenleri şunlardır:
• Yüksek ve düzensiz sıcaklıklar
• Yanlış tampon şarj voltajı
• Gevşek hücreler arası linkler veya
bağlantılar
• Akü kabındaki hasar nedeni ile elektrolitin
kaybı veya kuruması
• Bakım yapılmaması, yaşlanma
2. “Ekonomik ömrün sonu” ne demektir?
IEEE, bir UPS aküsü kendisinden beklenilen Amper-saat kapasitesinin %80’ini karşılayamadığı durumda, o aküyü ekonomik ömrünün sonuna gelmiştir diye tanımlar.
Akünüz, kapasitesinin %80’ine indiğinde, yaşlanma süreci hızlanır. Bu durumda akü değiştirilmelidir.
1. 600 VA-3kVA gibi küçük UPS’lerin kullandıkları aküler ile daha büyük UPS’lerin kullandıkları aküler arasında bir fark var mıdır?
Temel akü teknolojisi ve akü ömür riskleri, UPS boyutu ne olursa olsun aynıdır. Ancak, büyük ve küçük uygulamalar arasında işin doğasından kaynaklanan farklar vardır.
Öncelikle küçük UPS’ler tipik olarak bir tane VRLA aküye sahiptir ve bakım gerektirir. Sistem büyüdükçe, gerekli enerjiyi sağlamak için akü kapasitesini artırmak daha karmaşık hale gelir.
Büyük sistemler, birçok seri bağlanmış akü gerektirebilir. Bu da akü bakımını karmaşık hale sokar. Her bir akü tek tek kontrol edilmelidir. Aksi halde bir tek kötü akü, tüm akü serisinin iş göremez hale gelmesine ve sistemin bozulmasına neden olabilir.
2. UPS’miz on iki aydan fazla süredir çalıştırılmadı veya devreye alınmadı. Aküler hala kullanılabilir mi?
Kurşun asitli aküler, kullanılmadıkları ve şarj düzeninden çıktıkları zaman ömürleri azalır.
Bu akülerin kendi kendine deşarj olma özelliklerinden dolayı depoda saklandıkları her 6-10* aylık süre içinde şarj edilmeleri çok önemlidir. Aksi durumda, 18-30* aylık süre içinde akülerin kapasitesi kalıcı olarak bozulur.
Şarj etmeksizin, raf ömürlerini uzatabilmek için akülerin en fazla 10°C’de (50°F) saklanmaları gerekir.
* Süreler on yıl ömür beklentili aküler için belirtilmiştir.
3. UPS’den çekilen yükü azalttığımda akünün çalışma süresi (run time) nasıl etkilenir?
Yük azaldığında, akünün çalışma süresi uzayacaktır. Genel bir kural olarak, yükü yarıya indirdiğinizde akünün çalışma süresi
yaklaşık üç katına artacaktır.
4. UPS’ye akü eklersem, süreyi uzatabilir miyim?
UPS’ye yeni akü eklemek, akünün çekilen yükü desteklemede çalışma süresini artırır. Bu ekleme işlemini dilediğiniz zaman yapabilirsiniz.
5. UPS’ye akü ekledim, farklı yükler ekleyebilir miyim?
UPS’e yeni akü eklemeyle UPS’in kapasitesini artıramazsınız. UPS, çektiğiniz yükü destekleyebilecek kapasitede olduğundan emin olunuz.
6. UPS akülerinin ortalama ömrü ne kadardır?
VRLA akülerinin standart ömrü üç ila beş yıl arasındadır.
Ancak, akünün ömrü, çevresel koşullara, deşarj sayılarına ve uygun bakım görüp görmediğine göre büyük değişiklik arz eder. Akülerinizin ve UPS’inizin uzun ömrü için yıllık bakım anlaşmaları yapmanızı tavsiye ederiz.
7. Akülerimi ne kadar süre şarj altında tutmalıyım?
Ortalama deşarj süresinin 10 katı kadar zaman alır (30 dakikalık bir UPS aküsünü şarj etmek için 300 dakikaya ihtiyaç vardır). Her
elektrik kesilmesinden sonra şarj işlemi hemen başlar. Unutmayın, aküler şarj edilirken çekilen yük tümüyle koruma altında
olmalıdır. O nedenle, eğer şarj süresince akülere ihtiyaç var ise, koruma süresi, akülerin tümüyle şarj edileceği duruma göre
daha az olacaktır.
8. Akü bakımının yapılmadığı durumlarda ne gibi riskler oluşur?
Doğru şekilde bakım yapılmayan akülerin ana riskleri, yük kaybı, yangın, mülke ve cana gelebilecek zararlardır.
9. Akülerde ısınma var?
Kurşun asit hücrelerin yarattığı ısının, akünün ısıyı giderme kabiliyetini aştığı durumlarda ortaya çıkar. Bu
durum, özellikle izole edilmiş hücreli akülerde patlamaya yol açabilir. Hücrelerdeki ısı hiçbir uyarı vermeden oluşabilir. Bu oluşumun
nedeni, aşırı şarj, akünün içindeki fiziksel hasar, iç kısa devre veya sıcak ortamlar olabilir.
10. Akü performansı genelde nasıl ölçülür?
Aküler genelde 100+ kez deşarj ve şarj edilebilir. Ancak, birçok akü, 10 kez deşarjdan sonra bile şarj olma kapasitesinde ciddi
düşüşler gösterir. Akünün kabul ettiği şarj ne kadar düşükse, verdiği çalışma süresi de o kadar az olacaktır. Uzun süreli sabit performans verebilen, yüksek sayıda şarj edilebilen aküleri tercih edin
